Η ψήφος στην Άνω Πόλη
Πόλη
Περίοδος Μετακίνησης
Χρονολογία
Ετικέτα
Κατηγορία
Πλήρης Περιγραφή
Η προσφυγική ψήφος αποτέλεσε από την άφιξη των προσφύγων αντικείμενο πολιτικής διαμάχης. Οι πρόσφυγες συμμετείχαν σε ξεχωριστούς εκλογικούς καταλόγους στις εκλογές του Δεκεμβρίου του 1923 από τις οποίες απείχαν το Λαϊκό Κόμμα και οι σύμμαχοι του. Έκτοτε ενσωματώθηκαν στους εκλογικούς καταλόγους της επικράτειας. Η βασική σχηματοποίηση της ψήφου των προσφύγων τους δείχνει να υποστηρίζουν μαζικά το Κόμμα των Φιλελευθέρων και τον Ελευθέριο Βενιζέλο μέχρι και τις εκλογές του 1928. Η υπογραφή του Ελληνοτουρκικού Συμφώνου από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1930, το οποίο ουσιαστικά υποτιμούσε τις περιουσίες τους σε σχέση με αυτές των μουσουλμάνων που αναχώρησαν από την Ελλάδα κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών, και η οικονομική κρίση που οδήγησε στην πτώχευση του κράτους είχαν ως αποτέλεσμα την αποστασιοποίηση ενός σημαντικού τμήματος του προσφυγικού στοιχείου από το βενιζελικό πολιτικό χώρο. Την αποστασιοποίηση αυτή πιστώθηκε η δεξιά στις εκλογές του 1932 (κυρίως το Εθνικόν Ριζοσπαστικό Κόμμα του Γεωργίου Κονδύλη και τοπικοί πολιτευτές όπως στις εκλογές του 1935 ο Σωτήριος Γκοτζαμάνης στη Μακεδονία) αλλά κυρίως το ΚΚΕ.
Εδώ παρουσιάζονται οι πρώτες σελίδες των εκλογικών καταλόγων του 1928 των ενοριών της Άνω Πόλης και ο κατάλογος των εκλογικών τμημάτων των εκλογών της ίδιας χρονιάς. Πρόκειται για τις ενορίες του Προφήτη Ηλία, των Ταξιαρχών, της Ζωοδόχου Πηγής (Λαοδηγήτριας) και της Αγίας Αικατερίνης. Το σύνολο των εκλογέων ήταν 3.643 για τον Προφήτη Ηλία, 2.435 για τους Ταξιάρχες, 1.624 για την Ζωοδόχο Πηγή και 1.630 για την Αγία Αικατερίνη (σύνολο: 9332). Οι εκλογείς του Προφήτη Ηλία ψήφιζαν στο Διδασκαλείο Θηλέων Θεσσαλονίκης στην οδό Αγίας Σοφίας, οι εκλογείς των Ταξιαρχών στην ομώνυμη εκκλησία και στο Β΄ Σχολείο Αρρένων στη διασταύρωση Αθηνάς και Θεοτοκοπούλου (το σημερινό 45ο Δημοτικό Σχολείο ή αλλιώς «του Μάνιου» και στον ναό των Ταξιαρχών), οι εκλογείς της Ζωοδόχου Πηγής στο Β΄ Σχολείο Αρρένων και οι εκλογείς της Αγίας Αικατερίνης στο σχολείο στο Μεβλεχανέ. Στις εκλογές του 1936 δημιουργείται εκλογικό τμήμα για τους εκλογείς των Αγίων Αναργύρων εντός της Ακρόπολης στο 9ο Δημοτικό Σχολείο (σημερινό 49ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης). Παρακάτω παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων του Μεσοπολέμου στην Άνω Πόλη, την υπόλοιπη Θεσσαλονίκη και την επικράτεια. Η επικράτηση της βενιζελικής ψήφου ήταν ιδιαίτερα υψηλή στην Άνω Πόλη με την περιοχή να έρχεται πρώτη ή δεύτερη μετά τους περιφερειακούς προσφυγικούς συνοικισμούς (Καλαμαριά, Τούμπα, Πολίχνη, Σταυρούπολη, Εύοσμος, Αμπελόκηποι). Ιδιαίτερα υψηλή εμφανίζεται στην Άνω Πόλη και η ψήφος στο ΚΚΕ.
Βιβλιογραφία
Γιάννης Καρατζόγλου, Εκλογική γεωγραφία και εθνοτικές-κοινωνικές μεταβολές της Θεσσαλονίκης 1915-2019, πρόλογος Ευάγγελος Βενιζέλος, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2019
Δημοσθένης Δώδος, «Οι πρόσφυγες στις εκλογές: από το Βενιζέλο στον Κονδύλη», στο Ελένη Ιωαννίδου (επιμ.), Η μεταμόρφωση της Θεσσαλονίκης. Η εγκατάσταση των προσφύγων στην πόλη (1920-1940), πρακτικά ημερίδας 17 Μαΐου 2008, Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, Σύλλογος Φίλων των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2010, σ. 161-178
Πηγές
Πίνακας 1. Εκλογές 1926
| εκλογές 1926 | Φιλελεύθεροι | Δημοκρατική Ενωσις (Παπαναστασίου) | Ελευθεροφρόνων (Μεταξάς) | Λαϊκόν Κόμμα | Ενιαίο Μέτωπο (ΚΚΕ) | Εβραϊκή Πολιτική Ένωση |
| Άνω Πόλη | 60,47% | 11,09% | 9,12% | 4,38% | 13,31% | – |
| Κέντρο | 41,88% | 7,88% | 27,03% | 5,65% | 6,25% | – |
| ανατολική Θεσσαλονίκη | 38,48% | 8,85% | 33,08% | 5,65% | 6,15% | – |
| δυτική Θεσσαλονίκη | 39,87% | 12,75% | 20,53% | 3,56% | 15,56% | – |
| Συνοικισμοί (Τούμπα, Καλαμαριά, Πολίχνη) | 62,64% | 6,15% | 8,43% | 4,09% | 6,56% | – |
| πόλη Θεσσαλονίκης | 35,10% | 7,30% | 14,70% | 2,80% | 16,00% | 14,50% |
| επικράτεια | 31,63% | 6,48% | 15,76% | 20,27% | 4,38% | – |
Πίνακας 2. Εκλογές 1928
| εκλογές 1928 | Φιλελεύθεροι | Λαϊκόν Κόμμα | Ενιαίο Μέτωπο (ΚΚΕ) |
| Άνω Πόλη | 77,58% | 12,67% | 6,46% |
| κέντρο | 58,37% | 35,92% | 4,11% |
| ανατολική Θεσσαλονίκη | 56,61% | 35,45% | 3,51% |
| δυτική Θεσσαλονίκη | 70,89% | 20,52% | 7,83% |
| συνοικισμοί | 93,31% | 4,07% | 1,62% |
| επικράτεια | 46,94% | 23,94% | 1,41% |
Πίνακας 3. Εκλογές 1932
| εκλογές 1932 | Φιλελεύθεροι | Προοδευτικόν
(Καφαντάρης- Ζαβιτισιάνος) |
Αγροτοεργατικό
(πρώην Δημ. Ένωσις) |
Λαϊκόν Κόμμα | Εθνικό Ριζοσπαστικό
(Κονδύλης) |
Ενιαίο Μέτωπο
(ΚΚΕ) |
| Άνω Πόλη | 38,79% | 4,36% | 2,72% | 13,79% | 18,19% | 19,87% |
| κέντρο | 33,65% | 4,14% | 4,29% | 35,54% | 10,05% | 10,63% |
| ανατολική Θεσσαλονίκη | 36,76% | 4,02% | 3,60% | 34,97% | 8,83% | 10,26% |
| δυτική Θεσσαλονίκη | 30,46% | 3,30% | 2,76% | 24,34% | 12,73% | 23,94% |
| συνοικισμοί | 38,67% | 3,95% | 2,76% | 12,12% | 22,66% | 13,63% |
| πόλη | 35,73% | 4,01% | 3,73% | 24,68% | 14,30% | 15,38% |
| επικράτεια | 33,42% | 8,35% | 5,89% | 33,80% | 4,07% | 4,97% |
Πίνακας 4. Εκλογές Μαρτίου 1933
| εκλογές Μαρτίου 1933 | Φιλελεύθεροι
(Εθνικός Συνασπισμός) |
Λαϊκοί
(Ηνωμένη Αντιπολίτευσις) |
Ενιαίο Μέτωπο
(ΚΚΕ) |
| Άνω Πόλη | 49,24% | 30,57% | 19,72% |
| κέντρο | 42,85% | 46,98% | 8,97% |
| ανατολική Θεσσαλονίκη | 42,97% | 46,80% | 9,85% |
| δυτική Θεσσαλονίκη | 43,68% | 35,57% | 20,30% |
| συνοικισμοί | 52,76% | 31,01% | 13,40% |
| πόλη | 45,92% | 38,70% | 14,37% |
| επικράτεια | 46,32% | 46,19% | 4,64% |
Πίνακας 5. Επαναληπτικές εκλογές 1933 (Θεσσαλονίκη)
| Επαναληπτικές εκλογές Ιουλίου 1933 | Φιλελεύθεροι | Λαϊκοί | Ενιαίο Μέτωπο (ΚΚΕ) |
| Άνω Πόλη | 69,20% | 24,68% | 6,02% |
| κέντρο | 36,14% | 60,38% | 3,42% |
| ανατολική Θεσσαλονίκη | 39,66% | 58,30% | 2,03% |
| δυτική Θεσσαλονίκη | 43,19% | 49,24% | 6,33% |
| συνοικισμοί | 68,11% | 31,23% | 0,61% |
| πόλη | 46,19% | 48,73% | 2,81% |
Πίνακας 6. Εκλογές 1935
| εκλογές 1935 | Φιλελεύθεροι
(απείχαν) |
Λαϊκοί | Μακεδονική Ένωσις
(Γκοτζαμάνης) |
Βασιλοφρόνων
(Μεταξάς) |
Ενιαίο Μέτωπο
(ΚΚΕ) |
αποχή | λευκά |
| Άνω Πόλη | – | 32,88% | 20,55% | 4,03% | 32,20% | 35,21% | 9,90% |
| κέντρο | – | 57,43% | 22,30% | 4,40% | 9,92% | 26,13% | 4,03% |
| ανατολική Θεσσαλονίκη | – | 57,92% | 20,04% | 4,24% | 11,70% | 22,82% | 5,45% |
| δυτική Θεσσαλονίκη | – | 42,62% | 17,13% | 4,12% | 27% | 28,80% | 5,30% |
| συνοικισμοί | – | 36,99% | 12,95% | 2,90% | 33% | 26,25% | 10,93% |
| πόλη | – | 47,88% | 18,70% | 3,84% | 20,70% | 26,80% | 7,35% |
| επικράτεια | – | 65,04% | 2,88% | 14,80% | 9,59% | – | – |
Πίνακας 7. Εκλογές 1936
| εκλογές 1936 | Φιλελεύθεροι | Δημοκρατικός Συνασπισμός | Λαϊκόν | Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωσις | Μεταρρυθμιστικόν Εθνικόν Κόμμα (Γκοτζαμάνης) | Παλλαϊκό Μέτωπο (ΚΚΕ) |
| Άνω Πόλη | 56,60% | 2,94% | 9,32% | 8,38% | 3,03% | 16,30% |
| κέντρο | 35,55% | 3,25% | 23,27% | 21,27% | 6,45% | 9,56% |
| ανατολική Θεσσαλονίκη | 30,93% | 1,92% | 23,12% | 24,37% | 6,27% | 9,13% |
| δυτική Θεσσαλονίκη | 39,03% | 1,70% | 13,95% | 17,50% | 4,56% | 17,70% |
| συνοικισμοί | 56,28% | 3,38% | 10,25% | 7,31% | 2,50% | 17% |
| πόλη | 42,70% | 2,72% | 16,70% | 16,20% | 4,68% | 13,50% |
| επικράτεια | 37,26% | 4,21% | 22,10% | 19,89% | 1,40% | 5,76% |