Ο ερχομός στην Ελλάδα, η κατοίκηση στις γειτονιές και οι διαμορφούμενες ταυτότητες
Πόλη
Περίοδος Μετακίνησης
Αφηγήσεις Πόλης
Χρονολογία
Κατηγορία
Πλήρης Περιγραφή
Το 2012, όταν και έλαβε χώρα η συνέντευξη, απόσπασμα της οποίας παρατίθεται, ο Γιώργος ήταν εικοσιτεσσάρων χρονών και φοιτούσε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ήρθε στην Ελλάδα σε ηλικία τεσσάρων ετών και στο απόσπασμα της συνέντευξης μιλά για την πρώτη εποχή της διαμονής του στην Ελλάδα. Ο Γιώργος αναφέρεται στις συνθήκες του ερχομού του στη χώρα, στο σχολείο, στο ρατσισμό, αλλά και στην αίσθηση του «ανήκειν», σε σχέση με την κατοίκησή του στην Θεσσαλονίκη, σε διαφορετικές γειτονιές της.
Ο ίδιος ανήκει σε αυτή την πρώτη γενιά ανθρώπων που μετακινήθηκαν προς την Ελλάδα λίγο μετά την πτώση της σοσιαλιστικής διακυβέρνησης στην Αλβανία. Οι νέοι αφιχθέντες στην Ελλάδα συχνά έγιναν δεκτοί από τον ντόπιο πληθυσμό ως «αδέλφια», πολύ σύντομα όμως, η συμπόνοια και ο λόγος περί της αδελφοσύνης εναλλάχθηκαν με την καχυποψία.
Στο πλαίσιο αυτό της καχυποψίας, αλλά και της ταυτόχρονης προσπάθειας για την καθημερινή επιβίωση και τη σύναψη σχέσεων εγγύτητας ανάμεσα στους νέους αφιχθέντες στην Ελλάδα και τον ντόπιο πληθυσμό, έλαβαν χώρα πρακτικές, όπως η αλλαγή των ονομάτων των μετακινούμενων σε χριστιανικά. «Έτσι απλά για την ευκολία άλλαξα το όνομά μου”, ανέφερε χαρακτηριστικά κάποιος από συνομιλητής της έρευνας. Παρά την αλλαγή των ονομάτων ωστόσο, η καχυποψία προς τους νέους αφιχθέντες στην Ελλάδα συχνά εκδηλώθηκε σε κόλπους της ελληνικής κοινωνίας σχετικά με το στερεότυπο του «Αλβανού παραβάτη».
Πλέον, το παραπάνω στερεότυπο εικάζουμε ότι τείνει να εκλείψει. Σε ό,τι αφορά την εκφορά στερεοτυπικού και ρατσιστικού λόγου ανάμεσα σε μικρότερες ηλικίες -όπως τους μαθητές σχολείου, πλέον, η απόδοση ιθαγένειας (ΦΕΚ Α’ 76/9.7.2015) σε τέκνα μεταναστών που έχουν φοιτήσει για σειρά ετών σε ελληνικά σχολεία, ίσως κρίνεται καθοριστικό έδαφος για την απαλοιφή πλέον των διακρίσεων ανάμεσα σε διαφορετικών εθνικοτήτων μαθητές.
Βιβλιογραφία
Λάμπρος Μπαλτσιώτης, «Η ελληνική μειονότητα της Αλβανίας: Μια προσπάθεια προσέγγισης σε μια μεταβατική κοινωνία», στο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης – Δημήτρης Χριστόπουλος (επιμ.), Η ελληνική μειονότητα της Αλβανίας, Κριτική & ΚΕΜΟ, Αθήνα 2003
Νόμος 4332/2015 (ΦΕΚ Α’ 76/9.7.2015)
Πανταζόπουλος Ανδρέας, «Εθνοτικός ρατσισμός», Σύγχρονα Θέματα, Τεύχος 87, Δεκέμβριος 2004, σ. 5-7.
Πηγές
«Οι γονείς μου εγκαταστάθηκαν κατά τύχη στην Ελλάδα. Έχω καταγωγή από την Κορυτσά και δεν ήμασταν άσχημα εκεί συγκριτικά με άλλες οικογένειες, ώστε να σκεφτούν οι γονείς μου να φύγουν. Αρχικά ήρθε στη Θεσσαλονίκη η γιαγιά και “κρατούσε” μια ηλικιωμένη κυρία σε ένα σπίτι εδώ στο κέντρο. Χρειάστηκε να λείψει για μια εβδομάδα και ήρθε η μητέρα μου εδώ και την αντικατέστησε. Όταν πέρασε αυτή η εβδομάδα και αφού τα είχαν πάει καλά η μητέρα μου με την κυρία αυτή, η οικογένεια της ηλικιωμένης κυρίας σκέφτηκαν να κρατήσουν τη μητέρα μου ως εργαζόμενη. Λίγο μετά έφτασε ο πατέρας μου στη Θεσσαλονίκη με το σκεπτικό ότι θα εργαστούν εδώ για λίγο -ο πατέρας και η μητέρα μου- και μετά θα γυρίσουν στην Αλβανία. Η μητέρα μου δεν ήταν νοσοκόμα. Δύο χρόνια μετά τους γονείς φτάσαμε και εμείς στη Θεσσαλονίκη. Τελικά μείναμε εδώ είκοσι χρόνια.
Αρχικά μέναμε στην Κασσάνδρου. Το σπίτι είχε τρία δωμάτια και μέναμε τρεις οικογένειες. Κάθε οικογένεια σε ένα δωμάτιο. Μετά πήγαμε για λίγο καιρό στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Εκεί ένιωσα ρατσισμό. Πρώτα απ’ όλα δεν μας δέχονταν στο σχολείο επειδή είμαστε μετανάστες. Μόνο όταν είδαν τους βαθμούς μας, που ήταν πολύ καλοί, τελικά μας δέχτηκαν. Σε αυτό το σχολείο απέφευγα να πω ότι είμαι Αλβανός. Αλλά το ήξεραν πως είμαι ξένος. Στην πενταήμερη εκδρομή είχαν όλοι ελληνικές ταυτότητες και εγώ αλβανικό διαβατήριο και με κοιτούσαν. Όμως φύγαμε από εκεί και ξαναγυρίσαμε στο κέντρο.
Σχετικά με την ταυτότητά μου, αν με ρωτήσεις τώρα τί είμαι και πως νιώθω, θα σου πω πως είμαι Αλβανός. Όμως αν με ρωτήσεις που θέλω να είμαι και να ζω θα σου πω πως η πόλη μου είναι η Θεσσαλονίκη, και αυτό δεν έχει να κάνει με τη χώρα, αλλά με την πόλη».
Γιώργος, Θεσσαλονίκη 2012
Αρχείο εθνογραφικής έρευνας Ελίνας Καπετανάκη