Από την προσφυγιά στη Γερμανία (μια κοινή οικογενειακή ιστορία του ελληνικού 20ου αιώνα)

Προσφυγιά, μετανάστευση στη Γερμανία, επαναπατρισμός στη Θεσσαλονίκη. Μια κοινή διαδρομή ζωής πολλών κατοίκων της Μακεδονίας. 

Αρχή, στο Πριμηκήρι (σημερινό όνομα Harmanlı), της επαρχίας Βιθυνίας, δίπλα στη λίμνη Απολλωνιάδα, το 1921. Τόπος γέννησης του Γιώργου Κουμαρίδη του Ιωάννη. Οι περισσότεροι χριστιανοί κάτοικοι του χωριού είχαν μετακινηθεί εκεί σύμφωνα με την προφορική παράδοση από χωριά της Μάνης ως αιχμάλωτοι των Οθωμανών μάλλον μετά την επανάσταση των Ορλωφικών το 1770. Στη νέα τους πατρίδα απασχολήθηκαν κυρίως σαν έμπιστοι (πιστικοί) βοσκοί των ντόπιων μπέηδων. Από το όνομα αυτό τα χωριά της περιοχής ονομάστηκαν Πιστικοχώρια. Στο Πριμηκήρι στα τέλη του 19ου αιώνα κατοικούσαν και μουσουλμάνοι που είχαν έρθει από την περιοχή της Λάρισας, ίσως μετά την ενσωμάτωση της πόλης στο ελληνικό κράτος.

Συνέχεια στην Ελλάδα. Προσφυγικόν οικογενειακόν βιβλιάριον εποικισμού. Στοιχεία του αρχηγού της οικογένειας. Κουμαρίδης Ιωάννης του Θεοδώρου, επάγγελμα αγρότης, προέλευση από το Πριμικίρ Μιχαλιτσίου Προύσης, ετών 46. Άλλα μέλη οικογένειας. Σύζυγος, Ευστρατία, ετών, 35, υιός Κωνσταντίνος, ετών 11, ανεψιά Ευστρατία, ετών 8, υιός Γεώργιος, ετών 2. Εγκατάσταση στο Παλαιοχώρι Πραβίου (Ελευθερούπολης), χωριό μικτό μέχρι το 1924, όπου οι πρόσφυγες (μικρασιάτες, πόντιοι, θρακιώτες) εγκαταστάθηκαν στα σπίτια των μουσουλμάνων. Τα έτη 1923 και 1924 χρεώθηκαν στην οικογένεια από την Υπηρεσία Εποικισμού 50 δραχμές, ένα βόδι «εξ επιτάξεως», 18 οκάδες αραβοσίτου, 184 οκάδες χόρτου και 220 οκάδες σίτου. Το 1926 ξεχρέωσαν πληρώνοντας 225 δραχμές και 50 λεπτά. 

15 χρόνια μετά, την περίοδο της βουλγαρικής κατοχής (1941-1944), ο Γιώργος επιστρατεύτηκε από την βουλγαρική διοίκηση στα τάγματα εργασίας. Τον πήραν «ντουρντουβάκι», λέξη η οποία μάλλον προέρχεται από παραφθορά του βουλγαρικού όρου για τα τάγματα εργασίας. Μαζί με άλλους συγχωριανούς του, τρία σχεδόν χρόνια στη Βουλγαρία σε βαριές εργασίες διάνοιξης δρόμων ή κατασκευής σιδηροδρομικών γραμμών. Επιστροφή στο χωριό και μετά από λίγο τριετής θητεία στον Ελληνικό Στρατό, σε μονάδες πρώτης γραμμής του εμφυλίου (στη φωτογραφία στα Άγραφα, 12.8.1947). 

Μετά το τέλος του πολέμου ο Γιώργος παντρεύτηκε με την Αναστασία Λαφαζανίδου (στη φωτογραφία μαζί με τον πρωτότοκο γιο της, Κωστή), του Αποστόλη και της Αρχοντής, γεννημένη το 1931 στο Παλαιοχώρι με καταγωγή εκ πατρός από το Πριμηκήρι και εκ μητρός από το χωριό Καβάκ της Αμάσειας. Απέκτησαν δύο γιους, τον Κωστή το 1953 και τον Παναγιώτη το 1961. Η κύρια ασχολία της οικογένειας, όπως και των περισσοτέρων στο Παλαιοχώρι, η καλλιέργεια καπνού και καλαμποκιού. Τα καπνά όμως δεν απέδιδαν και η πίστωση στον συνεταιρισμό ουσιαστικά δεν έληγε. Με την πώληση των καπνών ξεχρέωναν τον λογαριασμό της προηγούμενης χρονιάς. 

Πρώτη έφυγε για τη Γερμανία η Αναστασία το 1968. Σε εργοστάσιο που έφτιαχνε χαρτοσακούλες. Μετά από λίγο έφυγε και ο Γιώργος με πρόσκληση από τη σύζυγό του καθώς είχε ξεπεράσει το όριο ηλικίας των 35 ετών που έβαζε η γερμανική κυβέρνηση. Άλλαξαν εργοστάσιο και μετακινήθηκαν στο εργοστάσιο μετάλλου Estenberg und Sohn, στο Ενέπεταλ (Ennepetal), μικρή πόλη κοντά στο Βούπερταλ (Wuppertal) της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Το εργοστάσιο έφτιαχνε ανταλλακτικά για τρακτέρ, θεριζοαλωνιστικές μηχανές και αυτοκίνητα της Volkswagen. Αρχικά έμειναν στο χάιμ, την «παράγκα» όπως την αποκαλούσαν, κοιτώνα που παρείχε η εταιρεία δίπλα στο εργοστάσιο όπου συγκατοικούσαν 15 οικογένειες με κοινή τουαλέτα. Στη συνέχεια μετακόμισαν σε σπίτι. Το σπίτι που αφήσαν στο χωριό με τον χρόνο ερήμωσε και το γκρεμίσανε. Γύρισαν στη Θεσσαλονίκη το 1983 όπου αγόρασαν διαμέρισμα στην περιοχή του Αγίου Παύλου.