Skip to content

Main Navigation

100sources
  • EN
Αρχική
Πόλεις
ΒόλοςΘεσσαλονίκηΠειραιάςΧανιά
Το έργο

Το ερευνητικό έργο «100memories» εκκινώντας από την προσφυγική μετακίνηση του 1922-1924, αναμετράται με τις πολλαπλές μεταναστεύσεις που ακολούθησαν τα επόμενα 100 χρόνια έως τις μέρες μας. Η μελέτη του παρελθόντος και της μνήμης συναντά τον ψηφιακό κόσμο και διαμορφώνει νέες (αναλογικές, υβριδικές και ψηφιακές) αφηγήσεις.  Περισσότερα εδώ: https://100memories.gr/

Η πλατφόρμα

Η ψηφιακή πλατφόρμα 100sources αποτελεί ένα ψηφιακό αποθετήριο τεκμηρίωσης ενός αιώνα αφίξεων και αναχωρήσεων.

Αφηγήσεις

Ας σκεφτούμε τις πόλεις μας ως χώρους που υφαίνονται διαρκώς μέσα από τις διαδρομές, τις ιστορίες και τις εμπειρίες των κατοίκων τους, μέσα από συναντήσεις και συγκρούσεις, αποχωρισμούς και αφίξεις που πάντα αφήνουν ίχνη -περισσότερο ή λιγότερο- ορατά στον αστικό χώρο. Ξετυλίγοντας, αλλά και μπλέκοντας, αυτά τα νήματα μετακίνησης, κατοίκησης,  εργασίας και καθημερινής ζωής αφηγούμαστε πτυχές της ιστορίας των προσφυγικών γειτονιών. 

Βιβλιογραφία

Η βιβλιογραφία αφορά το σύνολο των ερευνητικών πτυχών που μελέτησε το έργο γύρω από την ιστορία της μετανάστευσης στην Ελλάδα.

Χάρτης

Στον χάρτη εντοπίζονται φορείς με αρχειακό υλικό που σχετίζεται με την ιστορία της προσφυγικής εγκατάστασης του 1922-24, συλλογικότητες και μνημεία.

Σενάρια

Διαβάστε τα εκπαιδευτικά σενάρια που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του έργου.

100places

Επισκεφτείτε την πλατφόρμα 100places.gr

Επικοινωνία

Μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας για οποιοδήποτε θέμα. [email protected]

Η εγκατάσταση των μικρασιατών προσφύγων στο Ξηρόκαμπο, 1924-1930. Α. τα Προσφυγικά Τετράγωνα

Πόλη

Βόλος

Περίοδος Μετακίνησης

Ανταλλαγή Πληθυσμών

Αφηγήσεις Πόλης

Κατοικία

Χρονολογία

1924-1930

Ετικέτα

Εγκατάσταση

Κατηγορία

Κατοικία

Πλήρης Περιγραφή

Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν αρχικά, ύστερα από ενέργειες τοπικών επιτροπών και ιδιωτικών πρωτοβουλιών που συστήθηκαν ταχύτατα στην πόλη, όπως η επιτροπή κυριών και δεσποινίδων που κατήρτισε το Λύκειο Ελληνίδων, οι επιτροπές πολιτοφυλάκων, αλλά και η επιτροπή εράνων στην οποία πρωτοστάτησε ο Μητροπολίτης Δημητριάδος με γιατρούς και δικηγόρους της πόλης, σε αποθήκες (όπως των Γκανή, Ασβεστά, Σακκά, Τζαννίδου, κ.ά), στο σιδηροδρομικό σταθμό, σε σκηνές και παράγκες σε προαύλια εκκλησιών (Άγιοι Θεόδωροι, Μεταμόρφωση) σε σχολεία, καθώς και σε επιταγμένα οικήματα της πόλης. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής του προσφυγικού συνοικισμού στη Θέση «Ξηρόκαμπος», βόρεια της πόλης και του χειμάρρου Κραυσίδωνα, από την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων. 

Το μέγεθος του στεγαστικού προβλήματος των προσφύγων ήταν ανάλογο της δημογραφικής εικόνας τους. Είναι ενδεικτικό πως στην απογραφή των προσφύγων του Υπουργείου Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως που διενεργήθηκε τον Απρίλιο του 1923, στην επαρχία Βόλου καταγράφονται 15.441 πρόσφυγες, εκ των οποίων οι 11.229 συγκεντρώνονται στην πόλη του Βόλου. 

Οι εργασίες του προσφυγικού συνοικισμού ολοκληρώθηκαν, ύστερα από καθυστερήσεις, κυρίως στην παράδοση των υλικών αλλά και στις χειμερινές παύσεις, τον Δεκέμβριο του 1924, με την «επίσημη» παράδοση των πρώτων οικημάτων στους πρόσφυγες. Αξίζει να σημειωθεί πως αρκετά από τα συγκεκριμένα σπίτια είχαν καταληφθεί νωρίτερα από πρόσφυγες, πριν τα εγκαίνια του συνοικισμού, στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν μία στέγη για την οικογένειά τους. Επίσης ήδη από τον Ιανουάριο του 1924 κι ενώ στην πόλη είχε ενσκήψει εξανθηματικό τύφος, προσβάλλοντας ιδιαίτερα τον προσφυγικό πληθυσμό που διέμενε εκτεθειμένος στο ψύχος και στις ανθυγιεινές αποθήκες, μεταφέρθηκαν οι πρώτοι νοσούντες  πρόσφυγες στο συνοικισμό, για λόγους απομόνωσης. 

Τα πρώτα μονοκάμαρα αυτά σπίτια χτίστηκαν το ένα κολλητά στο άλλο σχηματίζοντας τετράγωνα, παραταγμένα ανατολικά, βόρεια και νότια της σημερινής πλατείας της εκκλησίας της Ευαγγελίστριας, η οποία χτίστηκε το 1926 και άρχισε να λειτουργεί το 1927. Τα Τετράγωνα αυτά, δέκα στον αριθμό, διακρίνονταν με τα γράμματα Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ και στο σύνολό τους συγκέντρωναν 776 δωμάτια, προορισμένα για ισάξιο αριθμό οικογενειών. Στο κέντρο κάθε προσφυγικού Τετραγώνου υπήρχε ένας ανοιχτός χώρος, σαν πλατεία, όπου είχαν κατασκευαστεί ένα πλυσταριό και γύρω του σειρά αποχωρητηρίων, κοινόχρηστα για τις οικογένειες. Η διάταξη των οικημάτων ήταν εσωτερική για όσα από αυτά «κοιτούσαν» στην αυλή, ενώ υπήρχαν κι εκείνα που, χωρισμένα με μία μεσοτοιχία από τα πρώτα, έβλεπαν προς την εξωτερική περίμετρο. Η εγγύτητα προς τα αποχωρητήρια και την αυλή, έδινε ένα «πλεονέκτημα» στα σπίτια της εσωτερικής ζώνης, παρακινώντας ωστόσο τους κατοίκους των οποίων τα παράθυρα «κοιτούσαν» το δρόμο, να προβούν αργότερα σε μικρές επεκτάσεις και «διορθώσεις» της οικίας τους.        

Παράλληλα με τα προσφυγικά Τετράγωνα λιθόκτιστα ή τσιμεντόκτιστα, χτίστηκαν και τέσσερα μεγάλα διώροφα κτίρια, δύο εκ των οποίων λειτούργησαν ως δημοτικά σχολεία, αρρένων και θηλέων ήδη από το 1924. Η κατασκευή των προσφυγικών Τετραγώνων έλυσε μόνο μερικώς το πρόβλημα της στέγασης των προσφύγων, οι οποίοι σε αρκετές περιπτώσεις δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τις δόσεις τους στο Ταμείο της ΕΑΠ για την αγορά της κάμαράς τους.



Βιβλιογραφία

Απογραφή προσφύγων ενεργηθείσα κατ’ Απρίλιον 1923 (Αθήνα: 1923), ιδ’, 32-34, 48

Εφ. Η Θεσσαλία, 21.9.1922, 3.1.1924, 11.1.1924, 16.1.1924, 22.1.1924 

Βίλμα Χαστάογλου, Βόλος. Το πορτραίτο της πόλης από τον 19ο αιώνα έως σήμερα, ΔΗΚΙ, Βόλος 2007

Δημήτρης Κωνσταντάρας-Σταθαράς, Μικρασιάτες Πρόσφυγες στη Μαγνησία, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Νέας Ιωνίας Μαγνησίας 2008

Δημήτρης Κωνσταντάρας-Σταθαράς, Αληθινές Μικρασιάτικες Ιστορίες, Ώρες, Βόλος 1993, σ. 44-46 



footer-logo

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του έργου 100memories.gr.

Όροι χρήσης

Δομή Ιστοσελίδας

ΠΟΛΕΙΣ

  • Βόλος
  • Θεσσαλονίκη
  • Πειραιάς
  • Χανιά

ΣΕΛΙΔΕΣ

  • Βιβλιογραφία
  • Χάρτης
  • Τεκμήρια

Το ερευνητικό έργο υλοποιείται στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) (κωδικός έργου: Τ2ΕΔΚ-04827)

Manufactured by Sociality