Η εγκατάσταση των μικρασιατών προσφύγων στο Ξηρόκαμπο, 1924-1930. Β. τα Τσιμεντένια, τα Γερμανικά και τα Πέτρινα οικήματα
Πόλη
Περίοδος Μετακίνησης
Αφηγήσεις Πόλης
Χρονολογία
Ετικέτα
Κατηγορία
Πλήρης Περιγραφή
Τα μονοκάμαρα και μονώροφα σπίτια των προσφυγικών Τετραγώνων που χτίστηκαν αμφίπλευρα του κεντρικού οδικού άξονα (η σημερινή Λεωφ. Ειρήνης ή το «Φαρδύ») ο οποίος κατέληγε στην πλατεία της Ευαγγελίστριας, δεν επαρκούσαν για την στέγαση των πολλών χιλιάδων προσφύγων, ιδιαίτερα μετά και την έλευση των ανταλλάξιμων προσφύγων το Σεπτέμβριο του 1924. Ο συνοικισμός της Νέας Ιωνίας θα επεκταθεί το 1926 με την παράδοση άλλων 300 περίπου οικημάτων, γνωστά ως «Τσιμεντένια», καθώς ήταν χτισμένα με τσιμεντόλιθο.
Τα Τσιμεντένια εκτείνονταν δυτικά της πλατείας της Ευαγγελίστριας και ήταν μεγαλύτερα από εκείνα των Τετραγώνων. Διέθεταν δύο δωμάτια, κουζίνα και αποχωρητήριο με μικρή αυλή. Μολονότι στην πλειονότητά τους ήταν μονώροφα, υπήρχαν και αρκετά διώροφα, όπως εκείνα που δέσποζαν μπροστά στην εκκλησία. Η κατασκευή των Τσιμεντένιων αναμενόταν να στεγάσει 2.500 πρόσφυγες, οι οποίοι θα άδειαζαν τις αποθήκες στις οποίες διέμεναν και θα αποκτούσαν δική τους στέγη ύστερα από την πληρωμή των χρεολυτικών δόσεων. Η δέσμευση πληρωμής δόσεων αποτελούσε ανασταλτικό παράγοντα παραμονής των προσφύγων στο συνοικισμό, με την Επιτροπή Αποκατάστασης να καλεί τους πρόσφυγες να καταθέσουν δήλωση ότι επιθυμούν να εξαγοράσουν το οίκημα στο οποίο διέμεναν. Στα Τσιμεντένια φαίνεται πως εγκαταστάθηκαν και αρκετοί πρόσφυγες από τη Νικομήδεια, που είχαν φτάσει στο Βόλο το 1921. Ο προσφυγικός πληθυσμός που είχε συγκεντρωθεί στο συνοικισμό της Ν. Ιωνίας τον Ιούλιο του 1926 αριθμούσε 700 περίπου εργατικές οικογένειες.
Την ίδια χρονιά που παραδίδονται τα Τσιμεντένια, ο Δήμος Παγασών κάνει έκκληση προς την κυβέρνηση να στείλει ξύλινες οικίες, με σκοπό να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες που διέμεναν στα σχολεία, ώστε εκείνα να επαναλειτουργήσουν απρόσκοπτα. Τα Γερμανικά αναπτύχθηκαν ανατολικά των προσφυγικών Τετραγώνων και των Τζαμαλιώτικων. Κατασκευασμένα από ξύλο και ντυμένα εξωτερικά με τσιμεντόπλακες, κάθε σπίτι ήταν ουσιαστικά κι ένα συγκρότημα τεσσάρων οικημάτων, κάτω από την ίδια κεραμιδένια στέγη. Τα σπίτια αυτά αποτελούν τμήμα του προγράμματος των 10.000 προκατασκευασμένων κατοικιών που εγκατέστησε η Κοινωνία των Εθνών για την στέγαση των προσφύγων, σε όλη την επικράτεια. Το σύνολο των ομοιόμορφων αυτών κατοικιών κατασκευάστηκαν από την γερμανική εταιρεία Danziger Hoch- und Tiefbaugesellschaft mbH και έμειναν γνωστά ως Γερμανικά.
Ο συνοικισμός της Νέας Ιωνίας θα αρχίσει να προσελκύει και άλλους πρόσφυγες εγκατεστημένους στο Βόλο στα τέλη της δεκαετίας του 1920, όταν ολοκληρώνονται τα Πέτρινα, οι μεγαλύτερες σε μέγεθος προσφυγικές κατοικίες του συνοικισμού της Νέας Ιωνίας. Τα σπίτια αυτά, 300 περίπου στον αριθμό, χτίστηκαν δυτικά των Τσιμεντένιων με πέτρες από το κοντινό νταμάρι του Κουφόβουνου.
Βιβλιογραφία
Αρχείο Πρακτικών Δημοτικού Συμβουλίου Παγασών/ΔΗ.Κ.Ι. (ΑΠΔΣΠ/ΔΗΚΙ), Συνεδρίαση 26/13.9.1926
Βίλμα Χαστάογλου, Βόλος. Το πορτραίτο της πόλης από τον 19ο αιώνα έως σήμερα, ΔΗΚΙ, Βόλος 2007
Δημήτρης Κωνσταντάρας-Σταθαράς, Μικρασιάτες Πρόσφυγες στη Μαγνησία, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Νέας Ιωνίας Μαγνησίας 2008
Νίκος Μπελαβίλας, «Τα “Γερμανικά”, ένα μοντέρνο πείραμα σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης», στο Ανδρέας Γιακουμάτος – Σωκράτης Γεωργιάδης (επιμ.), Το Μπάουχαους και η Ελλάδα, εκδόσεις Καπόν, Αθήνα 2021
Εφημερίδα Η Θεσσαλία, 20.1.1926, 19.2.1926, 23.6.1926, 4.7.1926, 22.7.1926, 26.7.1926, 12.8.1926, 14.91926