Πράξεις αλληλοβοήθειας μεταξύ μεταναστών, και ανάμεσα στους μετανάστες και τη μητρόπολη

Η μετακίνηση ανθρώπων από τον τόπο καταγωγής τους σε έναν νέο τόπο εγκατάστασης παρήγαγε συχνά την επιθυμία για ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ συντοπιτών και τη συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων. Σε ένα μεγάλο ποσοστό, τα παραπάνω εξασφάλιζε η δραστηριοποίηση των μεταναστών σε συλλόγους. Για την περίπτωση των Κρητικών μεταναστών μεταπολεμικά η ίδρυση συλλόγων ήταν μια συχνή πρακτική, και μέχρι σήμερα αριθμούνται παραπάνω από 100 κρητικοί σύλλογοι σε όλη τη χώρα – εκτός Κρήτης – και πολλοί άλλοι στο εξωτερικό.

Πέρα από την κυρίαρχη μορφή των συλλόγων, στα πλαίσια της καλλιέργειας σχέσεων των Κρητικών μεταναστών μεταξύ τους δημιουργούνταν κοινότητες που μπορεί να είχαν κι άλλες μορφές, π.χ. βραχύβιες οργανωτικές επιτροπές εκδηλώσεων, ομάδες δραστηριοποίησης στα πλαίσια ενοριών κα. Όλα αυτά καλλιεργούσαν την αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα. Οι κοινότητες αυτές, πλήθος στον αριθμό, ανέπτυξαν μια πρακτική αλληλοβοήθειας, υποστήριξης των συντοπιτών μεταναστών Κρητικών μεταξύ τους. Παράλληλα, ιδιαίτερα από τους Κρητικούς του εξωτερικού, συνεχίστηκε η πρακτική που υπήρχε ήδη προπολεμικά, της ενίσχυσης των αναγκών όσων Κρητικών είχαν μείνει στο νησί.

Με άλλα λόγια, οι κρητικές συσσωματώσεις στην πρωτεύουσα ή στο εξωτερικό δρούσαν συχνά προς όφελος των αναγκών των συντοπιτών τους, μεταναστών και μη, Κρητικών. Μερικές περιπτώσεις τέτοιων πρακτικών αλληλοβοήθειας μέσα στην πορεία του χρόνου αναδεικνύουν τις προσδοκίες, αλλά και τη χρησιμότητα των κοινοτήτων των μεταναστών μεταξύ τους.

Το 1949 υπογράφτηκε σύμβαση για την κατασκευή ενός νοσοκομείου με έδρα το Ηράκλειο και παγκρήτια εμβέλεια. Επρόκειτο για την πραγματοποίηση της δηλωμένης πρόθεσης Αμερικανών Κρητικών ήδη από τον Μεσοπόλεμο. Στην τετραμερή σύμβαση του 1949 συμμετείχε η Παγκρήτια  Ένωση Κρητών των ΗΠΑ και τέσσερα χρόνια αργότερα εγκαινιάστηκε μια πρώτη πτέρυγα του μετέπειτα Βενιζέλειου Νοσοκομείου Ηρακλείου.

Το 1969 πραγματοποιήθηκε το Α΄ Παγκόσμιον Παγκρήτιον Συνέδριον, οργανωμένο επίσης από Κρητικούς των ΗΠΑ. Το συνέδριο έθετε αρκετούς στόχους, ανάμεσα στους οποίους και «Την ίδρυσι Κρητικού Πανεπιστημίου, Μελέτη δια Κέντρα διατηρήσεως των προγονικών παραδόσεων, […] Τουριστική προβολή και οικονομική αξιοποίησιν της Κρήτης» κι επιστρατεύτηκαν μέλη του Κονγκρέσου για την υποστήριξή του.

Το 1970 ιδρύθηκε στην Αθήνα η Κρητική Εστία, ίδρυμα που προσφέρει μέχρι σήμερα ξενώνες για την παραμονή Κρητικών φοιτητών και φοιτητριών στην Αθήνα. Στο ιστορικό της αναφέρεται ότι «Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην κατασκευή και αξιοποίηση αυτών των κτιρίων είναι ότι τα χρήματα για την ανέγερση τους προήλθαν κυρίως από δωρεές επιφανών μελών της Κρητικής παροικίας της Αθήνας, οι οποίοι φρόντισαν παράλληλα να προικίσουν το Ίδρυμα με Κληροδοτήματα ώστε να μπορούν να εξασφαλίζονται οι πόροι για την ανεξάρτητη λειτουργία του».

Το 1985 εγκαινιάστηκε το Κρητικό Χωριό από τους Κρητικούς της Μελβούρνης. Επρόκειτο για μια εγκατάσταση κτιρίων, με σκοπό τη διεξαγωγή μαθημάτων ελληνικών, άθλησης, απασχόλησης παιδιών, πραγματοποίησης εκδηλώσεων κλπ. «Ένα χωριό που θα περιβάλλει κάθε Κρητικό και κάθε φίλο των Κρητικών. Ένα μέρος που θα μπορούνε οι Κρήτες να συγκεντρώνονται, να διδάσκονται οι νέοι ελληνικούς χορούς, να παίζουν θέατρα, ελπίζουμε ακόμη να λειτουργήσει και σχολείο, θα υπάρχει πισίνα, τένις κορτ και γήπεδο, εξωτερικοί χώροι για μπάρμπεκιου κλπ».