Τα προσφυγικά σχολεία της Νέας Ιωνία

Το σχολικό έτος 1924-1925 λειτούργησαν τα δύο πρώτα προσφυγικά σχολεία, κοντά στη σημερινή πλατεία Ευαγγελίστριας. Πρόκειται για το 1ο Προσφυγικό Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Βόλου (Τετρατάξιο) και το 1ο Προσφυγικό Σχολείο Θηλέων (Τριτάξιο). Διευθυντής των δύο Προσφυγικών Σχολείων ήταν ο Νικόλαος Ευσταθιάδης διδάσκαλος από την Αθήνα, ενώ στο σχολείο αρρένων δίδαξαν και τρεις διδασκάλισσες: η Δέσποινα Αναστασιάδου απόφοιτη του Κεντρικού Παρθεναγωγείο Σμύρνης, η Ιουλία Ζαχαροπούλου απόφοιτη του Ομηρείου Παρθεναγωγείου Σμύρνης και η Αγαθονίκη Τριανταφυλλίδου απόφοιτη του Ζαππείου Παρθεναγωγείου Κωνσταντινουπόλεως. 

Το πρώτο σχολικό έτος εγγράφηκαν 227 άρρενες μαθητές στο Δημοτικό σχολείο αρρένων, το σχολικό έτος 1925-26 ο αριθμός τους αυξήθηκε σε 258 και το σχολικό έτος 1926-27 οι εγγραφές μαθητών έφτασαν τους 278. Αντίστοιχα, στο Προσφυγικό Σχολείο Θηλέων καταγράφονται 169 μαθήτριες το σχολικό έτος 1924-25, 221 μαθήτριες το σχολικό έτος 1925-26 και 241 το σχολικό έτος 1926-27. Ο αυξανόμενος αριθμός των εγγραφών στα προσφυγικά σχολεία φανερώνει τη δημογραφική αύξηση και του ίδιου του προσφυγικού συνοικισμού, μολονότι δεν ανταποκρίνεται στον αριθμό των μαθητών και μαθητριών που εν τέλει αποφοιτούσαν από την κάθε τάξη του δημοτικού σχολείου.

Τα μαθητολόγια και τα βιβλία γενικού ελέγχου των προσφυγικών σχολείων αποτελούν εξαιρετικές πηγές δημογραφικής ανάλυσης του προσφυγικού πληθυσμού, καθώς περιλαμβάνουν τους τόπους γέννησης των παιδιών και ουσιαστικά τη γεωγραφική προέλευση των οικογενειών που εγκαταστάθηκαν στη Ν. Ιωνία: Νικομήδεια, Σμύρνη, Εγγλεζονήσι, Κυδωνίες (Αϊβαλί), Οδεμήσιο, Λίγδα, Θείρα, Πόντος, Μαγνησία, Πέργαμος, Σεβδικιοϊ, Βρουλά, Γιάλοβα, Αϊδίνιο, Σπάρτη, Παλαιά Φώκαια, Προύσα, Κωνσταντινούπολη, Δενιζλί, κλπ. 

Τα σχολικά αυτά αρχεία μας επιτρέπουν να σκιαγραφήσουμε και την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση του συνοικισμού, καθώς αναγράφονται και τα επαγγέλματα των πατέρων των μαθητών και μαθητριών του σχολείου. Ξεχωρίζουν στις καταγραφές οι εργατικοί, οι καπνεργάτες, οι κτίστες, οι αλιείς, οι ναυτικοί, οι καφεπώλες, ενώ σημαντικός είναι ο αριθμός των ορφανών παιδιών και όσων οι πατέρες ήταν αιχμάλωτοι.