Το Κεντρικό Νοσοκομείο Προσφύγων

Το νοσοκομείο, οθωμανικό κτίσμα των τελών του 19ου αιώνα στο οποίο λειτούργησε η Οθωμανική Σχολή Χωροφυλακής, ιδρύθηκε αρχικά το 1916 ως στρατιωτικό νοσοκομείο με την επωνυμία «Γ΄ Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ερυθρού Σταυρού». Περιέθαλψε τραυματίες πολέμου και πρόσφυγες και από το 1917 πυροπαθείς. Το 1919 παραχωρήθηκε στην Στρατιωτική Υγειονομική Υπηρεσία. Το 1922, αμέσως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, ανακαινίστηκε και εξοπλίστηκε κατάλληλα για λειτουργήσει κανονικά και μετονομάστηκε σε «Κεντρικό Νοσοκομείο Προσφύγων». Τις δαπάνες ανέλαβε η Έλενα Βενιζέλου και το ζεύγος Εμμανουήλ και Βιργινίας Τσουδερού όπως φαίνεται άλλωστε τόσο από το εξώφυλλο όσο και από τη σελίδα τίτλου του πρώτου τεκμηρίου που παρουσιάζεται εδώ. Ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Φεβρουάριο του 1923 με 220 κλίνες. Το 1941 το κτίριο επιτάχθηκε από τις δυνάμεις κατοχής και το νοσοκομείο μετέφερε την έδρα του στην Καλαμαριά στο Ίδρυμα Αλητόπαιδος. Με την αποχώρηση των Γερμανών το 1944 το νοσοκομείο επανήλθε στο παλιό κτίριο όπου συνεχίζει και λειτουργεί μέχρι σήμερα με την ονομασία «Γεώργιος Γεννηματάς». Στο λεξιλόγιο του τοπικού πληθυσμού ήταν για πάρα πολλά χρόνια γνωστό ως Κεντρικό. 

Το νοσοκομείο απέκτησε με την ίδρυσή του Εσωτερικό Κανονισμό ο οποίος καθόριζε μια σειρά ζητημάτων που σχετίζονταν με τη λειτουργία του. Ο κανονισμός όριζε το προσωπικό, τις σχέσεις ιεραρχίας, τα καθήκοντα και τη συμπεριφορά του προσωπικού. Πρόσθετα καθόριζε τα καθήκοντα των ασθενών καθώς και τις ώρες του επισκεπτηρίου. Το νοσοκομείο διοικούνταν από πενταμελή επιτροπή η οποία είχε οριστεί με απόφαση του Υπουργείου της Περιθάλψεως και συνεδρίαζε τακτικά μία φορά την εβδομάδα και έκτακτα όποτε υπήρχε ανάγκη. Τα πρώτα μέλη της Επιτροπής ήταν οι Π. Συνδίκας, Β. Νομικός,  Α. Ζάννας, Α. Μιχιτσόπουλος, Ι. Εϋμός.

Εντύπωση ίσως προκαλέσουν στο σημερινό αναγνώστη τα καθήκοντα του υπαλλήλου της εισόδου των ασθενών. Αυτός βοηθούμενος από τον κουρέα ήταν υποχρεωμένος να συνοδεύει τους ασθενείς στο λουτρό και να παραλαμβάνει τα ενδύματα των ασθενών στους οποίους παρέδιδε τη σχετική απόδειξη. Τα ενδύματα την επόμενη μέρα απολυμαίνονταν και στη συνέχεια τοποθετούνταν στους οικείους θαλάμους. Τα ενδύματα των θανόντων εάν δεν ζητούνταν μέχρι δύο μήνες μετά τον θάνατο εκποιούνταν σε δημοπρασία προς όφελος του νοσοκομείου. Δεν ξέρουμε αν οι διατάξεις του Εσωτερικού Κανονισμού τηρούνταν απαρέγκλιτα. Η πρόληψη όμως για τα ρούχα των ασθενών αποσκοπούσε σίγουρα  στην πρόληψη μετάδοσης μολυσματικών ασθενών και στην εν γένει καθαριότητα που έπρεπε να έχει ένα νοσοκομείο. Άλλωστε τόσο η εποχή όσο και οι ασθενείς του νοσοκομείου αντιμετώπιζαν πλήθος μολυσματικών και δερματικών ασθενειών με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας. 

Στο δεύτερο τεκμήριο απεικονίζεται το Κεντρικό Νοσοκομείο Προσφύγων σε όψη από τη μεριά της κυρίας εισόδου το 1924. Στο τρίτο τεκμήριο απεικονίζονται γιατροί στην αυλή του νοσοκομείου. Από αριστερά : Θεοφύλακτος Θεοφύλακτος (οφθαλμίατρος), Μιχαήλ Γαληνός (χειρουργός – διοικητικός διευθυντής), Παναγιώτης Τσαλιγκόπουλος, Θεόδωρος Ανδρεάδης (χειρουργός).