Ο κύκλος των μετοχιών: άλλα μετόχια

Τα οικιστικά και αγροτικά συγκροτήματα που βρίσκονταν περιμετρικά της πόλης των Χανίων και αποτέλεσαν ανταλλάξιμη γη για την εγκατάσταση Μικρασιατών προσφύγων ήταν πολλά. Για πολλά το μόνο που είναι γνωστό είναι η εγκατάσταση προσφύγων σε αυτά. Πρόκειται για τα εξής μετόχια:

Το μετόχι του Χαϊντέρ Αγά, στα όρια της περιοχής των Μουρνιών, νότια της πόλης των Χανίων. Μέσα από τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις του διέρχεται σήμερα η εθνική οδός.

Το μετόχι του Μεμίση, στην περιοχή της Ξυλοκαμάρας, το οποίο διανεμήθηκε σε τρεις προσφυγικές οικογένειες.

Το μετόχι Αγαδάκη, στις Μουρνιές, το οποίο μάλλον είχε παραπάνω από έναν μουσουλμάνους ιδιοκτήτες. Γι’ αυτό ήταν επίσης γνωστό ως «Συμισιακό».

Το μετόχι Στύλος, γειτονικό στο Κόκκινο Μετόχι. Το κτιριακό συγκρότημά του έχει σε μεγάλο βαθμό αλλοιωθεί. Μεγάλο μέρος των εκτάσεών του, επίσης, έχει οικοπεδοποιηθεί.

Το μετόχι Μακραλιανά, αρκετά μεγάλο σε έκταση, επίσης έχει πια οικοπεδοποιηθεί.

Το μετόχι Χαρακιά, δυτικά της περιοχής Πασακάκι. Μέρος των κτιρίων του έχει παραμείνει, αλλά με αρκετές αλλοιώσεις μιας και έχει διαμορφωθεί σε σύγχρονες κατοικίες. Είχε μοιραστεί σε αρκετές προσφυγικές οικογένειες.

Το μετόχι Ντολμά Μπέη, στην Αμπεριά, ανατολική συνοικία των Χανίων. Δεν επρόκειτο για πολύ μεγάλο μετόχι, σε αυτό όμως αποκαταστάθηκε ένας αριθμός μικρασιατικών οικογενειών. Το κεντρικό κτίριο του μετοχιού αγοράστηκε από προσφυγική οικογένεια το 1935. Σήμερα σώζεται ένα μέρος του περιμετρικού τοίχου που είχε.

Τα μετόχια Καρά Αλή, Μαρίνας, Γετήμ Αγά, Σφακιάν Αλή και Εριφιανών, τα οποία βρίσκονταν στο Βαμβακόπουλο, έναν οικισμό κοντά στην πόλη όπου αποκαταστάθηκαν πλήθος Μικρασιατών προσφύγων. Και αυτή η περιοχή, όπως σημειώνεται για όλα σχεδόν τα ανταλλάξιμα μετόχια, δεν εξελίχθηκε αγροτικά. Ο σημερινός της χαρακτήρας είναι κυρίως αστικός, στενά συνδεδεμένος με τη γειτνίαση με την πόλη, και με αγροτική δραστηριότητα κατά περίπτωση. Η αγροτική αποκατάσταση των Μικρασιατών στα μετόχια δεν φαίνεται να κράτησε αυτόν τον χαρακτήρα με την πάροδο του χρόνου.

Στις πρόσφατες φωτογραφίες διακρίνονται υλικά κατάλοιπα των μετοχιών. Από το μετόχι του Χαϊντέρ Αγά απεικονίζεται η σκάλα που οδηγούσε στην κατοικία του μετοχιού. Από το μετόχι του Μεμίση απεικονίζεται ο οικιστικός χαρακτήρας του σήμερα. Από το μετόχι Αγαδάκη μπορεί κανείς να δει κάποια βοηθητικά κτίρια που σώζονται. Από το μετόχι Στύλος απεικονίζεται ένα μέρος του τοίχου που το περιέβαλλε. Η φωτογραφία από το μετόχι Χαρακιά δείχνει πώς ελάχιστα υπολείμματα κτιρίων ενσωματώνονται σε σύγχρονα κτίρια, όπως η αψιδωτή πόρτα στην αριστερή πλευρά του κτιρίου. Από το μετόχι του Ντολμά Μπέη μπορεί κανείς να δει μια αναπαράσταση, όπως την απέδωσε πρότινος ο γιος του Μικρασιάτη πρόσφυγα που αγόρασε το οίκημα το 1935. Τέλος, από το μετόχι του Καρά Αλή απεικονίζεται η κεντρική πύλη. Στην μία φωτογραφία, της δεκαετίας του 1990, διακρίνεται η διάνοιξη που είχε γίνει για να περνούν τα αυτοκίνητα. Ακολουθώντας την αλλαγή αντίληψης, αργότερα έγινε αποκατάσταση της πύλης, η οποία είναι εμφανής στην επόμενη φωτογραφία.