Ο κύκλος των μετοχιών: το Μετόχι Τσίγκρη

Το μετόχι Τσίγκρη βρίσκεται στην περιοχή των Μουρνιών, στον κάμπο νότια της πόλης των Χανίων. Η περιοχή εκεί είχε πολλά μικρά μετόχια. Σχεδόν στην πλειοψηφία τους αυτά σήμερα έχουν χάσει τον χαρακτήρα τους και τα κτίριά τους έχουν καταρρεύσει. Στο Μετόχι Τσίγκρη υπάρχουν μόνο ερείπια των προηγούμενων κτιριακών εγκαταστάσεων, όπως φαίνεται στη σύγχρονη φωτογραφία.

Το μετόχι ανήκε στις ανταλλάξιμες περιουσίες μετά το 1924. Εκεί αποκαταστάθηκαν αρκετοί πρόσφυγες με την ίδια λογική που γινόταν η αποκατάσταση σε όλα τα μετόχια: το οίκημα χωριζόταν σε μακρόστενες λωρίδες, οι οποίες δίνονταν στις οικογένειες που εγκαθίσταντο μέσα. Όμοια, η γη που βρισκόταν γύρω από το μετόχι χωριζόταν σε μικρές ιδιοκτησίες και μοιραζόταν στους πρόσφυγες για καλλιέργεια. Ο Παναγιώτης Χαμουρίκος θυμάται τον χώρο στον οποίο έμενε με τη μητέρα του, στο μετόχι του Τσίγκρη: «Ένα μακρινάρι είναι από δω και βγαίνει και από πίσω. Από πίσω είναι περιβόλι. Και μέναμε μέσα και σκεπαζόμασταν το βράδυ, μικρά παιδιά, σκεπαζόμασταν με μουσαμάδες. Τρέχανε όλα τα νερά, τα κεραμίδια, τα είχαν φτιάξει χρόνια… και σκεπαζόμασταν με τους μουσαμάδες. Και να σκεφτείτε ότι ήτανε μέσα εδώ λίγο βαθουλό το πάτωμα και δεν υπήρχαν τότε… χωμάτινο ήτανε, από χώμα… και με τα νερά που μέναμε μέσα, επατούσαμε και γινότανε σκληρό… και είχε και ένα τζάκι στη γωνία και μαγείρευε, αν είχε τίποτα, η μάνα μου. […] Δεν είχαμε να φάμε. Μόνο να… τρώγαμε… μια μεγάλη μουρνιά κι ανεβαίναμε και τρώγαμε μούρνα. Βάτσινα τρώγαμε. Ήτανε και μια αγριοαχλαδιά… μικρά-μικρά αχλαδάκια, αλλά δεν τρώγονταν από πάνω. Έπεφτε κάτω και σάπιζε και ωρίμαζε και το τρώγαμε. Αυτά ήτανε».

Τα μετόχια απαιτούσαν συνεργασία μεταξύ των οικογενειών που είχαν αποκατασταθεί προκειμένου να αξιοποιήσουν τον εξοπλισμό που χρησίμευε στις καλλιέργειες· τις αποθήκες, τα πηγάδια κλπ. Όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει από το τελευταίο απόσπασμα της συνέντευξης του Παναγιώτη Χαμουρίκου, μια τέτοια αποκατάσταση σε μη αγροτικές οικογένειες και σε οικογένειες που δεν είχαν τα απαιτούμενα εργατικά χέρια, δημιουργούσε προβλήματα επιβίωσης κι εξάρτησής τους από την καλή γειτνίαση. Έτσι, ο αγροτικός χαρακτήρας των μετοχιών και η αυτάρκεια που αυτά εξασφάλιζαν στους προηγούμενους ιδιοκτήτες τους όσο αποτελούσαν ενιαία παραγωγική μονάδα, άρχισαν να εκλείπουν με την πάροδο του χρόνου. Το οίκημα του μετοχιού Τσίγκρη σταδιακά εγκαταλείφθηκε, όπως έγινε και με το Κόκκινο Μετόχι, το Μετόχι Μπάρμπου και όλα τα μετόχια που αποτέλεσαν ανταλλάξιμες περιουσίες. Ταυτόχρονα, η καλλιεργήσιμη γη τους κατατμήθηκε περαιτέρω με την πάροδο των γενεών και σήμερα είτε έχει οικοπεδοποιηθεί, είτε αποτελεί συμπληρωματική, ως επί το πλείστον, δραστηριότητα αυτών που τα κατέχουν.