Skip to content

Main Navigation

100sources
  • EN
Αρχική
Πόλεις
ΒόλοςΘεσσαλονίκηΠειραιάςΧανιά
Το έργο

Το ερευνητικό έργο «100memories» εκκινώντας από την προσφυγική μετακίνηση του 1922-1924, αναμετράται με τις πολλαπλές μεταναστεύσεις που ακολούθησαν τα επόμενα 100 χρόνια έως τις μέρες μας. Η μελέτη του παρελθόντος και της μνήμης συναντά τον ψηφιακό κόσμο και διαμορφώνει νέες (αναλογικές, υβριδικές και ψηφιακές) αφηγήσεις.  Περισσότερα εδώ: https://100memories.gr/

Η πλατφόρμα

Η ψηφιακή πλατφόρμα 100sources αποτελεί ένα ψηφιακό αποθετήριο τεκμηρίωσης ενός αιώνα αφίξεων και αναχωρήσεων.

Αφηγήσεις

Ας σκεφτούμε τις πόλεις μας ως χώρους που υφαίνονται διαρκώς μέσα από τις διαδρομές, τις ιστορίες και τις εμπειρίες των κατοίκων τους, μέσα από συναντήσεις και συγκρούσεις, αποχωρισμούς και αφίξεις που πάντα αφήνουν ίχνη -περισσότερο ή λιγότερο- ορατά στον αστικό χώρο. Ξετυλίγοντας, αλλά και μπλέκοντας, αυτά τα νήματα μετακίνησης, κατοίκησης,  εργασίας και καθημερινής ζωής αφηγούμαστε πτυχές της ιστορίας των προσφυγικών γειτονιών. 

Βιβλιογραφία

Η βιβλιογραφία αφορά το σύνολο των ερευνητικών πτυχών που μελέτησε το έργο γύρω από την ιστορία της μετανάστευσης στην Ελλάδα.

Χάρτης

Στον χάρτη εντοπίζονται φορείς με αρχειακό υλικό που σχετίζεται με την ιστορία της προσφυγικής εγκατάστασης του 1922-24, συλλογικότητες και μνημεία.

Σενάρια

Διαβάστε τα εκπαιδευτικά σενάρια που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του έργου.

100places

Επισκεφτείτε την πλατφόρμα 100places.gr

Επικοινωνία

Μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας για οποιοδήποτε θέμα. [email protected]

Προκαταλήψεις για τους πρόσφυγες στον τοπικό Τύπο

Πόλη

Χανιά

Περίοδος Μετακίνησης

Ανταλλαγή Πληθυσμών

Χρονολογία

1922-1924

Ετικέτα

Εγκατάσταση
Κοινωνική και Πολιτική Διαμαρτυρία

Κατηγορία

Δημόσιος Χώρος

Πλήρης Περιγραφή

Η σχετική βιβλιογραφία έχει επισημάνει ότι η άφιξη των προσφύγων και η εγκατάστασή τους στην Ελλάδα έγινε σε περιβάλλον σύγκρουσης με τους ντόπιους πληθυσμούς. Παρότι οι ίδιοι οι προσφυγικοί πληθυσμοί δεν ήταν ενιαίο σύνολο και είχαν μεταξύ τους πολλές διαφοροποιήσεις, ανέπτυξαν μια κοινή ταυτότητα που διέτρεχε τις διαφορετικές τάξεις, καταγωγές, τόπους εγκατάστασης· με έναν τρόπο, η ταυτότητα αυτή προσδιόρισε ένα μέρος του ελληνικού πληθυσμού ως «πρόσφυγες».

Οι πρόσφυγες, ιδιαίτερα η πρώτη γενιά, αντιμετωπίστηκαν από τους ντόπιους κάθε περιοχής εγκατάστασης κυρίως με αρνητική διάθεση. Αν και η ταλαιπωρία και ο ξεριζωμός των πληθυσμών αυτών ήταν συχνός τρόπος να περιγραφεί η κατάστασή τους στον Τύπο, επί της ουσίας οι πρόσφυγες δεν ήταν καλοδεχούμενοι από τους Έλληνες του ελλαδικού χώρου. Οι λόγοι των συγκρούσεων μεταξύ ντόπιων και προσφύγων ήταν πολιτικοί, οικονομικοί, πολιτισμικοί.

Ο τοπικός χανιώτικος Τύπος, ο αυτοπροσδιοριζόμενος ως φιλελεύθερος και δημοκρατικός, κατά τα πρώτα χρόνια άφιξης των προσφύγων στην πόλη φαίνεται να κρατούσε μια ήπια στάση όσον αφορά διάφορα ζητήματα που προέκυψαν μέχρι την τακτοποίηση των νέων πληθυσμών: δεν εντοπίζονται  στην αρθρογραφία του αντιπροσφυγικά σχόλια, επιθετικά πρωτοσέλιδα ή διαρκείς διαμαρτυρίες.

Όμως, σε μικρές στήλες των φύλλων των εφημερίδων, στα αστυνομικά δελτία, σε εκφράσεις εν τη ρύμη του λόγου των αρθρογράφων μπορεί κανείς να εντοπίσει τις αντιλήψεις εκείνες που αναπαρήγαγε ο δημόσιος λόγος των εφημερίδων στην τοπική κοινωνία, αποδίδοντας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στους πρόσφυγες που είχαν εγκατασταθεί στην πόλη.

Η εφημερίδα Κήρυξ  το φθινόπωρο του 1922, στο  αστυνομικό δελτίο που δημοσίευε,   επισήμαινε την ιδιότητα του πρόσφυγα στις περιπτώσεις που αυτός εμπλεκόταν σε ένα συμβάν. «…συνελήφθη ο  Παράσχος Καρανικόλας του Νικολάου, ετών 45, πρόσφυξ εκ Μικράς Ασίας, διότι αφήρεσεν ελαιόκαρπον…». Σε συμβάν που εμπλέκονταν 3 άτομα, επισημαινόταν η προσφυγική ιδιότητα ενός από τους τρεις, όχι όμως η εντοπιότητα των υπολοίπων αντίστοιχα: «…συνελήφθησαν οι Μιχαήλ Σιάχος, Μικρασιάτης, Κυριάκος Πρωτογεράκης και Πολίτης Ραφαήλ…».

Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 1923, η ίδια τακτική ακολουθείται  στο αστυνομικό δελτίο και της εφημερίδας Εσπερινός Ταχυδρόμος: «Συνελήφθησαν οι λωποδύται Νικόλαος Μανόπουλος, Όμηρος Ζαχαριάδης και Δημήτριος Γεροντάκης πρόσφυγες εφ’ ών ανευρέθησαν δραχμαί 2.187,50» επισημαινόταν για τον φόνο ενός Αρμένιου πρόσφυγα. Όμοια, δηλωνόταν η ιδιότητα του πρόσφυγα για έναν ακόμη εμπλεκόμενο σε απάτη, ενώ στις δύο επόμενες ειδήσεις για κλοπές τα ονόματα των κατηγορούμενων – πιθανότατα ντόπιων – δεν έφεραν ιδιότητα ντόπιου ή πρόσφυγα.

Τον Αύγουστο του 1923, η εφημερίδα Δημοκρατικός Αγών δημοσίευσε συνέντευξη του υπουργού Περιθάλψεως, Απόστολου Δοξιάδη. Η συνέντευξη περιλάμβανε και θέματα που σχετίζονταν με τη δημόσια υγεία της πόλης. Ο υπουργός ανέφερε ότι «… τα Χανιά και τα πέριξ μαστίζονται υπό ποικιλομόρφων αφροδισιακών νόσων, λόγω του συγχροτισμού Οθωμανίδων και προσφύγων μετά των εντοπίων, και δέον να αρχίση αμέσως εντατική εργασία προς καταπολέμησιν αυτών». Επρόκειτο για τον γνώριμο χαρακτηρισμό του «ξένου ως υγειονομική βόμβα» που έχει παρατηρηθεί σε πληθυσμιακές μετακινήσεις ανεξαρτήτως χρόνου και τόπου της μετακίνησης.

Η σειρά των δημοσιευμάτων κλείνει με το φύλλο της εφημερίδας Νέα Έρευνα από τον Ιανουάριο του 1924. Η εφημερίδα δημοσίευε τη διαμαρτυρία μιας ομάδας προσφύγων που επισκέφτηκαν τα γραφεία της Γενικής Διοίκησης Κρήτης για να υποβάλουν κάποια παράπονα. Κατήγγειλαν ότι εκεί «εξεδιώχθησαν… [υπάλληλος] τους ύβρισεν αποκαλέσας αυτούς μεθύσους, κλέπτας…» και αποχώρησαν κακήν κακώς μη μπορώντας να ασκήσουν το δικαίωμά τους, αν και πολίτες αυτού του κράτους.

Βιβλιογραφία

Κώστας Κατσάπης, «Εισήλθαν εις το σπίτι μας: κοινωνικές προϋποθέσεις των αντιπαραθέσεων ανάμεσα σε γηγενείς και πρόσφυγες τον Μεσοπόλεμο» στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», Δ. Παναγιωτόπουλος, Δ.Π. Σωτηρόπουλος (επ.), Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου Η ελληνική αγροτική κοινωνία και οικονομία κατά τη βενιζελική περίοδο, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2007, σ. 303-319

Χρήστος Χατζηιωσήφ, «Το προσφυγικό σοκ, οι σταθερές και οι μεταβολές της ελληνικής οικονομίας» στο Χ. Χατζηιωσήφ (επ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, 1922-1940 Ο Μεσοπόλεμος, τ. Β1, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2002, σ. 8-57

Πηγές

Εφημερίδα Κήρυξ, 12.10.1922, σ. 1-2

Εφημερίδα Εσπερινός Ταχυδρόμος, 26.1.1923, σ. 1-2

Εφημερίδα Δημοκρατικός Αγών 15.8.1923, σ. 1-2

Εφημερίδα Νέα Έρευνα 31.1.1924, σ. 1-2

Τεκμήρια

Αρχεία

Κήρυξ-12.10.1922-σ.-1.pdf
Κήρυξ-12.10.1922-σ.-2.pdf
Εσπερινός-Ταχυδρόμος-26.1.1923-σ.-1.pdf
Εσπερινός-Ταχυδρόμος-26.1.1923-σ.-2.pdf
Εφημερίδα-Δημοκρατικός-Αγών-15.8.1923-σ.-1.pdf
Εφημερίδα-Δημοκρατικός-Αγών-15.8.1923-σ.-2.pdf
Νέα-Έρευνα-31.1.1924-σ.-1.pdf
Νέα-Έρευνα-31.1.1924-σ.-2.pdf
footer-logo

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του έργου 100memories.gr.

Όροι χρήσης

Δομή Ιστοσελίδας

ΠΟΛΕΙΣ

  • Βόλος
  • Θεσσαλονίκη
  • Πειραιάς
  • Χανιά

ΣΕΛΙΔΕΣ

  • Βιβλιογραφία
  • Χάρτης
  • Τεκμήρια

Το ερευνητικό έργο υλοποιείται στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) (κωδικός έργου: Τ2ΕΔΚ-04827)

Manufactured by Sociality