Προσφυγικά σπίτια τομέας τειχών στις Συκιές

Στην εξωτερική πλευρά των δυτικών τειχών της Άνω Πόλης στο δήμο Συκεών (σημερινός δήμος Νεάπολης-Συκεών) εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες του 1922 (από το Ροδοχώρι και την Αραβησσό της Καππαδοκίας, την Ανατολική Ρωμυλία και την Ανατολική Θράκη). Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν «αρχικά σε παλιά τουρκικά σπίτια και κάθε είδους πρόχειρα παραπήγματα, φτιαγμένα από ξύλα, τενεκέδες ή λαμαρίνες, χωρίς παράθυρα και φωτισμό». Ορισμένες από τις αυτοσχέδιες κατασκευές-παράγκες με την πάροδο των ετών έγιναν μόνιμες κατοικίες και διατηρούνται μέχρι σήμερα στην πλαγιά μεταξύ των τειχών και την οδού Μεσολογγίου-Βενιζέλου.

 Σύμφωνα με τον Κ.Μ.  Νιγδέλη: «Με νόμο του 1922 [ΦΕΚ Α 237/17-11-1922] επιχειρείται να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της στέγης: Μονώροφα ή διώροφα, πλινθόκτιστα, κακόγουστα, ανατολίτικης φιλοσοφίας, με τον απαραίτητο οντά, το καλό δωμάτιο για την υποδοχή των ξένων, βαμμένα με χρώματα που σήκωναν τη λέρα. Άλλοι στεγάστηκαν σε πρόχειρες κατασκευές φτιαγμένες από ξύλα ή τενεκέδες, λαμαρίνες, χωρίς παράθυρα και φωτισμό. Τυλιγμένες με πισσόχαρτο για την υγρασία αλλά και το κρύο, χωρίς καμιά άλλη άνεση, στέγασαν για αρκετό χρονικό διάστημα τους πρώτους πρόσφυγες. Σε αρκετές περιπτώσεις, σύμφωνα με μαρτυρίες, είχαν και καλαμωτές κατασκευές χτισμένες στη συνέχεια και με κιρπίτσια, δηλαδή λάσπη με άχυρα. Και όμως, είναι σπίτια αγάπης, καθαρά, στολισμένα με μεράκι και φαντασία, που δίδουν την αίσθηση της ζεστασιάς, ενός καταφυγίου μετά την καταιγίδα. Με το λουλούδι στη θέση του πολύτιμου βάζου, τη γλάστρα στη θέση του καναπέ, το χειροποίητο υφαντό πετσετάκι στη θέση του ακριβού πίνακα. Με κοινόχρηστες τουαλέτες και νερό από τη βρύση του Δήμου».

Ο δήμος Συκεών από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 δημιούργησε την «Πολιτιστική γειτονιά» διατηρώντας αρκετές από τις προσφυγικές κατοικίες και δημιουργώντας Μουσείο Προσφύγων, Κέντρο Πληροφόρησης, Εργαστήριο Ζωγραφικής, Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Κέντρο Νεότητας. Την τελευταία πενταετία πραγματοποιούνται δράσεις ξενάγησης στην προσφυγική γειτονιά με τους σημερινούς πρόσφυγες από δομές φιλοξενίας.