Στα προσφυγικά σχολεία της Νέας Ιωνίας τα τελευταία 100 χρόνια

Το σχολικό έτος 1924-1925 λειτούργησαν τα δύο πρώτα προσφυγικά σχολεία, κοντά στη σημερινή πλατεία Ευαγγελίστριας. Πρόκειται για το 1ο Προσφυγικό Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Βόλου (Τετρατάξιο) και το 1ο Προσφυγικό Σχολείο Θηλέων (Τριτάξιο). 

Το πρώτο σχολικό έτος εγγράφηκαν 446 μαθητές και μαθήτριες ενώ μόλις μέσα σε δύο χρόνια αυξήθηκαν στους 519, ένδειξη της αύξησης του πληθυσμού και του ίδιου του προσφυγικού συνοικισμού.

Τα μαθητολόγια και τα βιβλία γενικού ελέγχου των προσφυγικών σχολείων αποτελούν εξαιρετικές πηγές δημογραφικής ανάλυσης του προσφυγικού πληθυσμού, καθώς περιλαμβάνουν τους τόπους γέννησης των παιδιών και ουσιαστικά τη γεωγραφική προέλευση των οικογενειών που εγκαταστάθηκαν στη Ν. Ιωνία: Νικομήδεια, Σμύρνη, Εγγλεζονήσι, Κυδωνίες (Αϊβαλί), Οδεμήσιο, Λίγδα, Θείρα, Πόντος, Μαγνησία, Πέργαμος, Σεβδικιοϊ, Βρουλά, Γιάλοβα, Αϊδίνιο, Σπάρτη, Παλαιά Φώκαια, Προύσα, Κωνσταντινούπολη, Δενιζλί, κλπ. 

Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, το 2015 η μαζική άφιξη προσφύγων στην Ελλάδα από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ κ.α. χαρακτηρίζεται ως προσφυγική κρίση. Σε αυτήν την νέα “κρίση” δεν φτιάχνονται συνοικισμοί για να ζήσουν οι πρόσφυγες, αλλά στεγάζονται σε πρόχειρους χώρους με σκηνές ή κοντέινερ, μακριά από τις πόλεις -στα γνωστά κάμπς. Ένα τέτοιο λειτουργεί έξω από την πόλη του Βόλου, στο 3ο χλμ. της εθνικής οδού προς Λάρισα, στην πρώην αντιπροσωπεία αυτοκινήτων Μόζας. Ενώ τους πρώτους μήνες του 2015 η άφιξη των προσφύγων συνοδεύτηκε από ένα έντονο κύμα αλληλεγγύης και συμπαράστασης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, σταδιακά άρχισαν να υπάρχουν έντονες κοινωνικές αντιδράσεις και πολιτικές αποκλεισμού των προσφύγων. 

Σε διαφορετικά σχολεία της χώρας γίνονταν κινητοποιήσεις σε τοπικό επίπεδο ώστε τα παιδιά των προσφύγων να μην πάνε στα δημόσια σχολεία. Στο δημοτικό σχολείο της Νέας Ιωνίας, όμως, η κινητοποίηση είχε τον ακριβώς αντίθετο στόχο: να νιώσουν τα παιδιά των νέων αυτών προσφύγων ευπρόσδεκτα στις τάξεις και στις γειτονιές της πόλης. Όταν έφτασαν την πρώτη μέρα στο 9ο δημοτικό σχολείο τα 15 παιδιά που διέμεναν στην δομή Μόζα, τα περίμενε ένα πλήθος ανθρώπων για να τα καλωσορίσει και να δώσει το μήνυμα πως τα παιδιά των προσφύγων θα είναι πάντα ευπρόσδεκτα στην Νέα Ιωνία.  

Αν μέσα από τα μαθητολόγια έναν αιώνα πριν, οι πόλεις γέννησης των μαθητών ξανάφτιαχναν στην Νέα Ιωνία έναν χάρτη των πόλεων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας -από τη Σμύρνη ως την Προύσα και τον Πόντο, τα σημερινά μαθητολόγια της Νέας Ιωνίας θα αναδείκνυαν τις νέες γεωγραφίες της άνισης οικονομικής παγκοσμιοποίησης και των πολέμων περιλαμβάνοντας τόσο τις πόλεις των γειτονικών μας χωρών, όπως το Φιέρι, το Περμέτι, το Τεπελένι ή τη Σόφια όσο και πόλεις πολύ πιο μακρινές όπως η Δαμασκός, η Καμπούλ, η Λαχώρη ή η λωρίδα της Γάζας.