Skip to content

Main Navigation

100sources
  • EN
Αρχική
Πόλεις
ΒόλοςΘεσσαλονίκηΠειραιάςΧανιά
Το έργο

Το ερευνητικό έργο «100memories» εκκινώντας από την προσφυγική μετακίνηση του 1922-1924, αναμετράται με τις πολλαπλές μεταναστεύσεις που ακολούθησαν τα επόμενα 100 χρόνια έως τις μέρες μας. Η μελέτη του παρελθόντος και της μνήμης συναντά τον ψηφιακό κόσμο και διαμορφώνει νέες (αναλογικές, υβριδικές και ψηφιακές) αφηγήσεις.  Περισσότερα εδώ: https://100memories.gr/

Η πλατφόρμα

Η ψηφιακή πλατφόρμα 100sources αποτελεί ένα ψηφιακό αποθετήριο τεκμηρίωσης ενός αιώνα αφίξεων και αναχωρήσεων.

Αφηγήσεις

Ας σκεφτούμε τις πόλεις μας ως χώρους που υφαίνονται διαρκώς μέσα από τις διαδρομές, τις ιστορίες και τις εμπειρίες των κατοίκων τους, μέσα από συναντήσεις και συγκρούσεις, αποχωρισμούς και αφίξεις που πάντα αφήνουν ίχνη -περισσότερο ή λιγότερο- ορατά στον αστικό χώρο. Ξετυλίγοντας, αλλά και μπλέκοντας, αυτά τα νήματα μετακίνησης, κατοίκησης,  εργασίας και καθημερινής ζωής αφηγούμαστε πτυχές της ιστορίας των προσφυγικών γειτονιών. 

Βιβλιογραφία

Η βιβλιογραφία αφορά το σύνολο των ερευνητικών πτυχών που μελέτησε το έργο γύρω από την ιστορία της μετανάστευσης στην Ελλάδα.

Χάρτης

Στον χάρτη εντοπίζονται φορείς με αρχειακό υλικό που σχετίζεται με την ιστορία της προσφυγικής εγκατάστασης του 1922-24, συλλογικότητες και μνημεία.

Σενάρια

Διαβάστε τα εκπαιδευτικά σενάρια που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του έργου.

100places

Επισκεφτείτε την πλατφόρμα 100places.gr

Επικοινωνία

Μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας για οποιοδήποτε θέμα. [email protected]

Ένα απέραντος καταυλισμός στο λιμάνι του Πειραιά

Πόλη

Πειραιάς

Περίοδος Μετακίνησης

Ανταλλαγή Πληθυσμών

Αφηγήσεις Πόλης

Λιμάνι

Χρονολογία

1922

Ετικέτα

Άφιξη
Περίθαλψη

Κατηγορία

Κόμβοι Μετακίνησης

Πλήρης Περιγραφή

Η πόλη του Πειραιά, επιβαρυμένη ήδη από τις συνεχείς προσφυγικές αφίξεις από τους πρώτους μήνες του 1922, με επιταγμένα αρκετά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, αλλά και πρόχειρες αυτοσχέδιες εγκαταστάσεις σε υπαίθριους χώρους, μετατράπηκε αμέσως, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των εφημερίδων, σε έναν απέραντο καταυλισμό. Ο χώρος γύρω από το λιμάνι του Πειραιά, από την Ηετιώνεια Ακτή έως το Βασιλικό Περίπτερο –κυρίως ο Σταθμός Λαρίσης (απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου), η πλατεία Καραϊσκάκη, με τα υπόστεγα των αποθηκών, η ακτή Τσελέπη– τα προαύλια ναών και σχολείων, οι πλατείες και οι ελεύθεροι χώροι, όπως ο Τινάνειος κήπος (απέναντι από την εκκλησία της Αγίας Τριάδος), φιλοξενούσαν μεγάλους αριθμούς προσφύγων. 

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 1922, οι υπουργοί Οικονομικών Αθανάσιος Ευταξίας, Εσωτερικών Γεώργιος Μπούσιος και Περιθάλψεως Σπυρίδων Γιαννόπουλος επισκέφτηκαν την πόλη του Πειραιά, τους χώρους όπου είχαν βρει προσωρινό καταφύγιο οι πρόσφυγες, «καθ’ όλην την κυκλοτερή αιμασιάν του Πειραϊκού λιμένος», από την Ηετιώνεια ακτή μέχρι το Βασιλικό περίπτερο. Αποφάσισαν την εκκένωση των υπόστεγων της Πλατείας Καραϊσκάκη από τα εμπορεύματα, καθώς και μιας μεγάλης αποθήκης δίπλα στο Τελωνείο, στην οποία εγκαταστάθηκαν 1.000 πρόσφυγες. Διέθεσαν το Δημοτικό Θέατρο, και ξεκίνησαν την επίταξη οικημάτων στην πόλη αυθημερόν, ενώ δεσμεύτηκαν ότι θα εφαρμόσουν το μέτρο της επίταξης στην Αθήνα και τα προάστια, εάν παραστεί ανάγκη. Παράλληλα, προχώρησαν στη σύσταση τριμελούς τοπικής επιτροπής υπό τον πρόεδρο του Επιμελητηρίου της πόλης Γ. Ηλιόπουλο, που θα αναλάμβανε να μεριμνήσει για τους πρόσφυγες που θα εγκαθίσταντο στον Πειραιά. Η Δημοτική Αρχή του Πειραιά αδυνατούσε να διαχειριστεί την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην πόλη. Συνεδρίασε για πρώτα φορά μόλις στις 3 Οκτωβρίου του 1922.

Οι συνθήκες της στέγασης και της υγιεινής χειροτέρευαν καθώς ο αριθμός των νεοαφιχθέντων προσφύγων αυξανόταν. Οποιαδήποτε προσπάθεια μετακίνησης συνοδευόταν από την άφιξη ακόμα περισσότερων. Στις 12 Σεπτεμβρίου, διαμορφώθηκε χώρος στη λαχαναγορά του Πειραιά για τη φιλοξενία 1.000 προσφύγων από την πλατεία Καραϊσκάκη, και επιτάχθηκαν τα υπόστεγα του Λαρισσαϊκού σιδηροδρόμου από την «υπηρεσία προσφύγων διά την εγκατάστασιν». Την ίδια μέρα έφτασαν στο λιμάνι 1.740 νέοι πρόσφυγες και την επομένη 5.000.

Στην Ηετιώνεια Ακτή, τα υπόστεγα δίπλα στις γραμμές του τρένου, τα άδεια βαγόνια, ο γειτονικός αρχαιολογικός χώρος –τμήμα των μακρών τειχών–, το νεκροταφείο του Αγίου Διονυσίου, οι κενές αποθήκες και τα υπόστεγα του λιμανιού φέρονται να φιλοξένησαν χιλιάδες ανθρώπους. «Ο σταθμός Λαρίσης έχει μεταβληθή εις βρόμικον στρατόπεδον. Κατασκηνώσεις παντού και τα κενά βαγόνια πλημμυρισμένα. Πόσους πρόσφυγας είναι δυνατόν να χωρέση ένα παλαιόν βαγόνιον; Πόσας δηλ. γυναίκας και παιδία που έχουν ανάγκη να κοιμηθούν, να καθαρισθούν, να κατοικήσουν; Είκοσι μέχρι είκοσι πέντε. Και όμως ο νόμος του αδιαχώρητου κατεστρατηγήθη. Εις κάθε παλαιόν βαγόνιον έχουν εγκατασταθή εβδομήντα έως ογδόντα γυναίκες, παιδία, γέροντες. […] Ο συνωστισμός τα προστατεύει ευτυχώς από το νυκτερινό κρύο, αλλά ο συνωστισμός εκείνος δημιουργεί μίαν ατμόσφαιραν αφόρητον, ανθυγιεινήν, επικίνδυνον. Καθαριότης δεν είνε δυνατόν να υπάρξη. Κάθε οικογένεια έχει περιτριγυρίσει ένα χώρον ενός ή δύο τετραγωνικών μέτρων με τας αποσκευάς της, με τους μπόγους, με τα χράμια και τα χαλιά». Οι πρόσφυγες που βρήκαν καταφύγιο στα βαγόνια και τα υπόστεγα του σταθμού στάθηκαν περισσότερο «τυχεροί» από εκείνους που αναγκάστηκαν να μείνουν για μέρες ή βδομάδες σε υπαίθριους χώρους, σε σκηνές ή πρόχειρα καταλύματα που δημιούργησαν μόνοι τους για να προφυλαχθούν από τις φθινοπωρινές βροχές και το κρύο.



Βιβλιογραφία

Εμπρός, 6.9.1922, σ. 2, 8.9.1922, σ. 3, 13.9.1922, σ. 3 και 14.9.1922, σ. 2.

Ελεύθερο Βήμα, 6.9.1922

Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά, Πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου 37, τόμος πρακτικών Δ.Σ. 1921-1925.

Μάρκος Βαμβακάρης, Αυτοβιογραφία, σ. 83, 95.



footer-logo

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του έργου 100memories.gr.

Όροι χρήσης

Δομή Ιστοσελίδας

ΠΟΛΕΙΣ

  • Βόλος
  • Θεσσαλονίκη
  • Πειραιάς
  • Χανιά

ΣΕΛΙΔΕΣ

  • Βιβλιογραφία
  • Χάρτης
  • Τεκμήρια

Το ερευνητικό έργο υλοποιείται στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) (κωδικός έργου: Τ2ΕΔΚ-04827)

Manufactured by Sociality